Οι γλωσσικοί ιδιωματισμοί της περιοχής μας

Πόσοι από εμάς, όντας παιδιά, δεν παραξενευόμασταν ακούγοντας τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας να προφέρουν περίεργες λέξεις που δεν μάθαμε ποτέ στο σχολείο; Καιρός να θυμηθούμε μερικές στην ανάρτηση που ακολουθεί και αναδημοσιεύεται από το αξιόλογο blog Μερόπη Μεσσηνίας.

Αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής μας ιστορίας είναι και οι ιδιωματισμοί της γλώσσας, που χρωμάτιζαν την ομιλία των κατοίκων της Μερόπης και την έκαναν πιο χυμώδη, πιο εκφραστική και πιο αυθόρμητη, και που θ' αναφέρουμε ενδεικτικά μόνο μερικές λέξεις από αυτές. Όσον αφορά την προφορά της γλώσσας, θα πρέπει να πούμε ότι αυτή είναι από τις πλέον ορθές στην Ελλάδα, με πολύ μικρές ιδιομορφίες. Προφέρεται αρκετά παχύ το νι και το λι, καθώς και το σι. Ακόμα προστίθεται μερικές φορές και γίνεται έντονα αντιληπτό, ανάμεσα σε δύο σύμφωνα ένα ι, π.χ. σταθιμός, καπινός και ακόμα σε διάφορους ρηματικούς τύπους αντικαθίσταται τι ε με ου π.χ. Τι κάνουτε; Πότε θα ρθούτε; Θα φύγουτε; Πηγαίνουτε στο σπίτι; Επίσης πολύ συχνά στην καθομιλουμένη επαναλαμβάνεται η λέξη χάμω, χάμου.

Αγκωνή=άκρη καρβελιού, κειώνω=τελειώνω, σκιάχτηκα=τρόμαξα, αγροικάω=ακούω, κιούπι=πήλινο λαγήνι, σκουράντζος=ρεγγα, αδειάζω=ευκαιρώ, κουτσούνα=κούκλα, σουβή=συμφορά, ακουμπέτι=παρά ταύτα, κουτρούλι=σωρός από χώμα, σουράω=σφυρίζω, αλάργα=μακριά, κοφίνι=καλάθι, σταθιμός=σταθμός, αλλαξιά=σύνολο ένδυσης, λακάω=τρέχω, τάσι=σταχτοδοχείο, αμπολάω=αφήνω, λουμώνω=λουφάζω, τέντα=ανοιχτά, απαυτώνω=συνουσιάζομαι, μαθές=λοιπόν, τηράου=βλέπω, απίδι=αχλάδι, μάπα=λάχανο, τράβα=καδρόνι στέγης, αποσταίνω=κουράζομαι, ματσούκι=κοντόχοντρο ραβδί, τσότρα=δοχείο κρασιού, αποσπερού=απόψε το βράδυ, μούργα=χοντρό λάδι, τσουμπλέκια=κουζινικά είδη, άραχνος=κακομοίρης, μπάκακας=βάτραχος, τσουράπι=κάλτσα, αρούκατος=άτσαλος, μπατανία=κουβέρτα, φακλάνα=κακόφημη γυναίκα, αχαμνό=αδύνατο, μπαρέζα=καφαλομάντιλο, φορτσέρι=μπαούλο, βαγένι=βαρέλι, μπατάκες=πατάτες, φουσκί=κοπριά, βολύμι=μολύβι, μπίτ-ου=καθόλου, χαζήρικο=έτοιμο, βούτα=κάδος, μπλεζενιά=καρπούζι, χαϊβάνης=βλάκας, γαλατσίδες=πικρό χόρτο, μπουχός=σκόνη, χαλμπάτσα=φλέμα, γλαριάζω=νυστάζω, ούλος=όλος, χαμπηλό=χαμηλό, γλέπω=βλέπω, παρεθύρι=παράθυρο, χουγιάζω=μαλώνω, γράνα=χαντάκι, πιλαλάω=τρέχω, χουλιάρι=κουτάλι, γραπώνω=πιάνω βίαια, πολιώρα=προηγουμένως, λούρτιμο=ξυλοφόρτωμα, δυχατέρα=θυγατέρα, ρουπώνω=χορταίνω, σταλίζω=στέκομαι άπραγος, διααίνω=πηγαίνω, σάρωμα=σκούπα, ζάρα=μεγάλη στάμνα, σεργούνι=εξευτελισμός