Σταφιδική κρίση στην Πελοπόννησο (1895-1910)

Όταν στα 1871 η κυβέρνηση του Α. Κουμουνδούρου διένειμε τα εθνικά κτήματα, δημιουργήθηκαν πολλές μικρές εκμεταλλεύσεις στην Πελοπόννησο. Τότε οι νέοι μικροϊδιοκτήτες γης στράφηκαν προς την καλλιέργεια της σταφίδας. Την ίδια περίοδο καλλιεργούνταν ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο 346.000 στρέμματα κορινθιακής σταφίδας, που ένα μέρος του προϊόντος αυτού καταναλωνόταν στο εσωτερικό, ενώ ένα άλλο μέρος 12.100 (αγγλικά) βαρέλια εξαγόταν στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στην Αγγλία. Στα 1877 παρατηρήθηκε η πρώτη υπερπαραγωγή της σταφίδας. Θα είχε ξεσπάσει από τότε η σταφιδική κρίση, αν τα γαλλικά αμπέλια δεν πάθαιναν την ασθένεια της φυλλοξήρας. Μέχρι τα 1888 οι εξαγωγές έφθασαν στην ανώτερη ποσότητα των 40.700 βαρελιών. Η τιμή της σταφίδας μέχρι τα 1890 ανέβαινε συνεχώς και έφθασε στα 300 γαλλικά φράγκα ανά 1.000 ενετικά λίτρα. Όταν όμως η παραγωγή των γαλλικών αμπελιών αποκαταστάθηκε από τις αρρώστιες η τιμή της σταφίδας έπεσε στα 42 γαλλικά φράγκα ανά 1.000 λίτρα. Στα δε 1893 οι καλλιεργούμενες εκτάσεις της κορινθιακής σταφίδας έφθασαν να καλύπτουν 650.000 στρέμματα, αλλά οι εξαγωγές έπεσαν κατακόρυφα στα 3.100 βαρέλια. Η τιμή της σταφίδας στο Λονδίνο έφθασε να έχει 6 σελίνια ανά 100 λίτρα, ενώ μόνο τα έξοδα μεταφοράς στοίχιζαν 8 σελίνια ανά 100 λίτρα. Αυτό ήταν, έτσι δημιουργήθηκε το λεγόμενο “σταφιδικό ζήτημα”. Τότε ο Θ. Θεοδωρίδης από τον Πύργο πρότεινε να δημιουργηθούν συνεταιριστικές οργανώσεις, οι οποίες θα αναλάμβαναν να καταπολεμήσουν τα αίτια της κρίσης. Στα 1895 ο ιερέας του χωριού Μπαρμπάραινα Παπαστασινός ξεσήκωσε τους αγρότες σε συλλαλητήριο για τη λύση του προβλήματος της διάθεσης της σταφίδας. Τότε η κυβέρνηση αναγκάστηκε για να αντιμετωπίσει το ζήτημα της υπερπαραγωγής της σταφίδας και της πτώσης της τιμής της να επιβάλει με τον νόμο ΒΤΘ του 1895 “παρακράτημα” 15% επί της εξαγομένης σταφίδας. Το παρακράτημα αυτό η κυβέρνηση το διέθετε στην παραγωγή του οινοπνεύματος. Αργότερα η κυβέρνηση και με τον νέο νόμο ΒΦΠΓ του 1899 αύξησε το παρακράτημα σε 24% με σκοπό από τα έσοδά του να ιδρύσει την Σταφιδική τράπεζα, όπως και έγινε. Οι δε σοσιαλιστές - αναρχικοί του Πύργου και της Πάτρας μαζί με πρωτοπόρους σταφιδοπαραγωγούς ζητούσαν να δημιουργηθεί κρατικό μονοπώλιο για τη διαχείριση της εξαγωγής της σταφίδας. Στα 1900 οι σταφιδοπαραγωγοί πολλών χωριών της περιοχής της Ηλείας ξεσηκώθηκαν και με επικεφαλής τους παπάδες χτυπώντας τις καμπάνες των εκκλησιών έκαναν πολλά συλλαλητήρια στην πόλη του Πύργου, τα οποία στρέφονταν εναντίον της πολιτικής του Κράτους και των σταφιδεμπόρων. Επίσης οι αγρότες κρατώντας ξύλα και πέτρες έδιωξαν τους χωροφύλακες και τους δικαστικούς κλητήρες που πήγαν στα χωριά τους για να εισπράξουν τους φόρους και να εκτελέσουν τις δικαστικές αποφάσεις. Τον Ιούνιο του 1903 οι αγρότες και πάλι ξεσηκώθηκαν σε πολλά χωριά της Πελοποννήσου και κρατώντας μαύρες σημαίες και χτυπώντας τις καμπάνες των εκκλησιών έκαναν νέα συλλαλητήρια για τη λύση του σταφιδικού προβλήματος. Στα 1904 κατέρρευσε η Σταφιδική τράπεζα και στη θέση της δημιουργήθηκε η προνομιούχος εταιρεία “Ενιαία” για την προστασία της παραγωγής και την εμπορία της σταφίδας. Στα 1910 η “Ενιαία” με τη δανειοδότηση 500.000 χιλιάδων λιρών προσπάθησε να πείσει τους αγρότες να ξεριζώσουν πολλές χιλιάδες στρεμμάτων σταφίδας, ώστε να λυνόταν το ζήτημα της υπερπαραγωγής της. Ριζική όμως λύση του προβλήματος και πάλι δεν δόθηκε.

Πηγή: ditikimessinia